Εισαγωγή στα Αιθέρια Έλαια

Τι είναι τα αιθέρια έλαια ;

Τα αιθέρια έλαια είναι πτητικά υγρά που αποστάζονται από φυτά (συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων τμημάτων τους, όπως σπόρους, φλοιούς, φύλλα, βλαστούς, ρίζες, άνθη, φρούτα, κλπ).
Ένας από τους παράγοντες που καθορίζουν την καθαρότητα και την ιαματική αξία ενός αιθέριου ελαίου είναι τα χημικά συστατικά του. Αυτά τα συστατικά μπορούν να επηρεαστούν από έναν τεράστιο αριθμό μεταβλητών:
- το τμήμα(τα) του φυτού από το οποίο έχει παραχθεί το αιθέριο έλαιο,
- η κατάσταση του εδάφους,
- το λίπασμα (βιολογικό ή χημικό),
- η γεωγραφική περιοχή,
- το κλίμα, το υψόμετρο,
- η εποχή συγκομιδής,
- η μεθόδος συγκομιδής, και
- η διαδικασία απόσταξης (Andradea et al.; 2011, Sell, 2006; Pengelly, 2004).

Για παράδειγμα, το κοινό θυμάρι ή θυμάρι vulgaris, παράγει πολλούς διαφορετικούς χημειοτύπους (βιοχημικούς ή απλούς), ανάλογα με τις συνθήκες της ανάπτυξης του, το κλίμα και το υψόμετρο (Thompson et al., 2003).
Υψηλά επίπεδα θυμόλης εξαρτώνται από την εποχή του χρόνου κατά την οποία έγινε η απόσταξη του αιθέριου ελαίου. Εάν η απόσταξη έγινε κατά τα μέσα του καλοκαιριού ή αργά το φθινόπωρο, μπορεί να υπάρχουν υψηλότερα επίπεδα καρβακρόλης, η οποία μπορεί να προκαλέσει το αιθέριο έλαιο να είναι περισσότερο καυστικό ή ερεθιστικό για το δέρμα (Hudaib et al., 2002).

Καθώς αρχίζουμε να κατανοούμε τη δύναμη των αιθέριων ελαίων υπό το πρίσμα της προσωπικής ολιστικής φροντίδας της υγείας, αντιλαμβανόμαστε την απόλυτη αναγκαιότητα απόκτησης αγνών και καθαρών, ιαματικού βαθμού αιθέριων ελαίων. Δεν έχει σημασία πόσο δαπανηρά μπορεί να είναι διότι δεν μπορεί να υπάρξει κανένα υποκατάστατο. Οι χημικοί μπορούν να αναπαράγουν μερικά από τα γνωστά συστατικά τους (Sell, 2006) αλλά θα ήταν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αναδημιουργηθούν επιτυχώς ολοκληρωμένα αιθέρια έλαια στο εργαστήριο.

Όσοι αρχίζουν το ταξίδι τους στον χώρο της αρωματοθεραπείας και στα αιθέρια έλαια, είναι απαραίτητο να ψάχνουν για αιθέρια έλαια με την πιο αγνή ποιότητα και την υψηλότερη ιαματική δράση. Οτιδήποτε λιγότερο, ίσως να μην παράγει τα επιθυμητά αποτελέσματα και μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να είναι εξαιρετικά τοξικά.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να βρεθούν καθαρά, ιαματικού βαθμού αιθέρια έλαια;

Η παραγωγή των πιο αγνών αιθέριων ελαίων μπορεί να είναι πολύ δαπανηρή διότι ίσως απαιτήσει αρκετές εκατοντάδες κιλά, ή ακόμα και αρκετές χιλιάδες κιλά, φυτικής ύλης για να εξαχθεί ένα κιλό καθαρό αιθέριο έλαιο.
Για παράδειγμα, μισό κιλό καθαρό αιθέριο έλαιο μελισσόχορτο κοστίζει χιλιάδες ευρώ. Αν και αυτό ακούγεται πολύ ακριβό, χρειάζεται να κατανοηθεί ότι απαιτούνται τρεις τόνοι φυτικής ύλης για την παραγωγή μόλις μισού κιλού αιθέριου ελαίου.
Λόγω του ότι η συντριπτική πλειοψηφία του συνόλου των ελαίων που παράγονται στον κόσμο σήμερα χρησιμοποιούνται από την βιομηχανία αρωμάτων, τα έλαια αγοράζονται μόνο για τις αρωματικές τους ιδιότητες. Η περιττή υψηλή πίεση, η αχρείαστη υψηλή θερμοκρασία, η ταχεία επεξεργασία, και η χρήση χημικών διαλυτών χρησιμοποιούνται συχνά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας απόσταξης, έτσι ώστε μία μεγαλύτερη ποσότητα ελαίου να μπορεί να παράγεται με ταχύτερο ρυθμό. Αυτά τα έλαια ίσως να μυρίζουν εξίσου καλά και να κοστίζουν πολύ λιγότερο αλλά θα στερούνται τα περισσότερα, αν όχι όλα, χημικά συστατικά που χρειάζονται για να παραχθούν τα αναμενόμενα ιαματικά αποτελέσματα.

Τι οφέλη παρέχουν τα καθαρά, ιαματικού βαθμού αιθέρια έλαια ;

Τα αιθέρια έλαια είναι η ενσάρκωση των ιδιοτήτων ανάπλασης, προστασίας και ανοσο-ενίσχυσης που παρουσιάζουν τα φυτά.

Τα συστατικά των αιθέριων ελαίων είναι τόσο μικρά σε μοριακό μέγεθος και είναι επίσης λιποδιαλυτά, επιτρέποντας σε πολλά από αυτά να διαπερνάνε εύκολα και γρήγορα το δέρμα (Onocha et al., 2011; Køhlert et al., 2000). Η διαλυτότητα των λιπιδίων των συστατικών των αιθέριων ελαίων επιτρέπει επίσης στα συστατικά να διεισδύουν στις κυτταρικές μεμβράνες, ακόμη και εάν αυτές οι μεμβράνες έχουν σκληρύνει εξαιτίας της ανεπάρκειας οξυγόνου (Onocha et al., 2011). Στην πραγματικότητα, τα συστατικά των αιθέριων ελαίων έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματος μέσα σε είκοσι λεπτά και στη συνέχεια να μεταβολίζονται όπως και τα άλλα θρεπτικά συστατικά (Jager et al., 1992; Jager et al., 2006)

Τα αιθέρια έλαια είναι πολύ ισχυρά αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν ή εξαλείφουν τις ελεύθερες ρίζες (Lobo et al., 2010).
Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα με τουλάχιστον ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο και δημιουργούνται με φυσικό τρόπο από το σώμα κατά τη διάρκεια του μεταβολισμού. Το σώμα χρησιμοποιεί τις ελεύθερες ρίζες για να εκτελέσει σημαντικούς ρόλους στη μεταγραφή γονιδίων, στην μετάδοση σημάτων μεταξύ των κυττάρων και άλλες ρυθμιστικές λειτουργίες (Fang et al., 2002).
Οι ελεύθερες ρίζες μπορούν επίσης να δημιουργηθούν από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η ρύπανση, η ακτινοβολία και ο καπνός του τσιγάρου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ελεύθερες ρίζες υπερτερούν αριθμητικά των φυσικών αντιοξειδωτικών του σώματος και ίσως προκαλέσουν τραυματισμό των κυττάρων και θάνατο (Fang et al., 2002). Αυτή η ανισορροπία μεταξύ των ελεύθερων ριζών και των αντιοξειδωτικών, δεν τους επιτρέπει να εξουδετερώσουν τις ελεύθερες ρίζες (Urso et al., 2003).
Εάν μια ελεύθερη ρίζα δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να προκαλέσει μία σειρά από "ντόμινο" βλάβες στις πρωτεΐνες, στο DNA και στους ιστούς, καθώς και την ενεργοποίηση ενός αριθμού ανθρώπινων ασθενειών (Fang et al., 2002, Lobo et al., 2010).
Τα αιθέρια έλαια, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και ορισμένες βιταμίνες έχουν δείξει ότι δρουν ως αναστολείς της παραγωγής ελευθέρων ριζών (Fang et al., 2002) και μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί το οξειδωτικό στρες και η επιβλαβής παραγωγή ελεύθερων ριζών, βοηθώντας το σώμα να καταπολεμήσει ασθένειες και βλάβες.

Πολλά συστατικά των αιθέριων ελαίων έχουν τις εξής ιδιότητες :
- αντιβακτηριακές,
- αντιμυκητιακές (Aguiar et al., 2014),
- αντιμολυσματικές,
- αντιμικροβιακές,
- αντικαρκινικές,
- αντιπαρασιτικές,
- αντιιικές, και
- αντισηπτικές.
Τα αιθέρια έλαια έχουν αποδειχθεί ότι καταστρέφουν πολλά επιβλαβή βακτήρια και ιούς ενώ ταυτόχρονα παρέχουν υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος (Serafino et al., 2008).

Ορισμένα αιθέρια έλαια μπορούν να υποστηρίξουν το συκώτι στην αποτοξίνωση του αίματος. Για παράδειγμα, τα συστατικά από το αιθέριο έλαιο  δενδρολίβανο έχουν δείξει ότι επάγουν την ενζυμική δραστικότητα στο ήπαρ, υποδηλώνοντας μια πιθανότητα αυξημένης ικανότητας απομάκρυνσης των τοξινών (Debersac et al., 2001).

Τα αιθέρια έλαια είναι πτητικά, αρωματικά, και διαθέτουν ισχυρή αντιμικροβιακή δράση (Tyagi et al., 2010). Όταν διαχέονται στον αέρα, μερικά αιθέρια έλαια, συμπεριλαμβανομένων της μέντας, παράγουν ισχυρότερες αντιμικροβιακές ιδιότητες από ότι όταν χρησιμοποιούται σε υγρή μορφή (Tyagi et al., 2010).
Αυτή η αυξημένη αντιμικροβιακή δράση παρουσιάζεται επειδή τα ατμοποιημένα αιθέρια έλαια συνδυάζονται με τα αρνητικά ιόντα στον αέρα, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο μία συνεργιστική δράση και απολυμανση - καθαρισμού του αέρα  (Tyagi et al., 2010).
Επιπρόσθετα, τα αιθέρια έλαια γεμίζουν τον αέρα με ένα φρέσκο, ευωδιαστό άρωμα ενώ παράλληλα καταστρέφουν τις οσμές.

Τα αιθέρια έλαια βοηθούν στην προαγωγή της συναισθηματικής, σωματικής και πνευματικής ίασης.